Unitra Diora AS 252 – brak wyciszania po przestrojeniu UKF, TDA1047, regulacja mute

Pytanie

Tuner Unitra Diora AS 252 po przestrojeniu nie działa wyciszanie

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Funkcja wyciszania (mute) w AS-252 przestaje działać po przestrojeniu, ponieważ układ detekcji poziomu sygnału (TDA1047 + T103/T104 + P102) nie otrzymuje już wystarczająco wysokiego napięcia z toru pośredniej częstotliwości 10,7 MHz.
• Przywrócenie działania sprowadza się do:
– ponownego, precyzyjnego zestrojenia filtrów p.cz. po przestrojeniu głowicy,
– ustawienia progu potencjometrem montażowym P102,
– weryfikacji napięć na pinach 13 (RSSI) i 5 (MUTE) układu TDA1047,
– sprawdzenia tranzystorów T103/T104 oraz lutów i kondensatorów w ich otoczeniu.

Szczegółowa analiza problemu

1. Zasada działania układu mute
   • TDA1047 generuje napięcie proporcjonalne do siły sygnału na pinie 13 (typ. 0–5 V).
   • Napięcie to, przez dzielnik P102 i tranzystory T103/T104, steruje pinem 5 (mute).
   • Wyciszenie zanika, gdy V13 > ≈ 2 V i jednocześnie V5 > ≈ 1,2 V.
2. Co dzieje się po przestrojeniu
   • Zmiana zakresu głowicy często rozstraja filtrację p.cz.; energia sygnału na 10,7 MHz spada → V13 jest zbyt niskie, więc mute pozostaje aktywne.
   • Podczas prac łatwo przypadkowo obrócić rdzenie L101-L105 lub P102.
   • Częsta usterka: pęknięte lub przegrzane ścieżki wokół cewek 7×7 (szczególnie L203) lub zimne luty przy T103/T104.
3. Procedura diagnostyczna
   a) Szybki test bez przyrządów
   – Dostrój się do najsilniejszej stacji FM; obserwuj wskaźnik poziomu sygnału.
   – Powoli kręć P102: jeżeli dźwięk się pojawi, problemem jest tylko próg.
   b) Pomiary napięć (multimetr DC)
   – V13 przy silnej stacji: 2–4,5 V. Jeżeli <1 V → wróć do strojenia p.cz.
   – V5 przy tej samej stacji: >1,2 V. Gdy V13 wysokie, a V5 niskie → uszkodzony tor tranzystorowy lub P102.
   c) Korekta toru p.cz. (wobulator lub „na maksimum”)
   – Antena → słaba stacja lub generator −60 dBm @ 100 MHz.
   – Kręć kolejno rdzeniami filtrów L101-L105 aż maksymalny odczyt RSSI/wskazówka poziomu.
   – Po każdej korekcie sprawdź V13 i działanie mute.
   d) Kontrola elementów
   – T103, T104 (BC547/BC557) – sprawdź napięcia, hFE lub podstaw zamienniki.
   – Kondensatory C309, C312 (100 nF) – wymień, jeśli ESR lub pojemność odbiega >20 %.
   – Sprawdź ciągłość uzwojeń L203 (częsty problem – pourywane wyprowadzenia).
4. Typowe wartości napięć (zasilanie 12 V)
   • Vcc TDA1047: 12 V ±0,2 V
   • Pin 13: 0 V (brak stacji) → 4 V (silna stacja)
   • Pin 5: 0 V (mute ON) → 2,5 V (mute OFF)

Aktualne informacje i trendy

• Współczesne serwisy zalecają wykorzystywanie tanich analizatorów widma lub SDR USB do strojenia 10,7 MHz – upraszcza to regulację i skraca czas naprawy.
• Dostępność oryginalnych filtrów 7×7 Malevich spada; jako zamienniki stosuje się filtry Murata CFWM455/CFWLA, uwzględniając inną impedancję.
• Renowatorzy AS-252 często wymieniają wszystkie kondensatory ceramiczne NPO na C0G, poprawiając stabilność termiczną mute.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Jeśli wskaźnik poziomu sygnału jest martwy, a stereo-LED nie świeci – to samo napięcie (pin 13) zasila te obwody; brak ich pracy jest bezpośrednią wskazówką na źle zestrojoną p.cz.
• Potencjometr P102 znajduje się tuż obok TDA1047; obracaj plastikowym śrubokrętem co 10° – niewielka zmiana robi dużą różnicę.

Aspekty etyczne i prawne

• Przestrojenie z zakresu OIRT (65,5-74 MHz) na CCIR (88-108 MHz) jest w Polsce legalne i nie wymaga rejestracji.
• Pamiętaj o odłączeniu urządzenia od sieci przy każdej mechanicznej regulacji w okolicy zasilacza 230 V.

Praktyczne wskazówki

• Zanim zaczniesz kręcić filtrami, zaznacz markerem pierwotną pozycję rdzeni – pozwoli wrócić do punktu wyjścia.
• Używaj kluczy z tworzywa lub mosiądzu; stalowy wkrętak rozstraja obwód i grozi pęknięciem rdzenia.
• Po zakończeniu regulacji sprawdź działanie mute dla trzech poziomów sygnału: silny (-20 dBm), średni (-60 dBm) i brak sygnału.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Jeśli głowica była wymieniana na nowoczesną (np. TEA5711), układ mute może wymagać zmiany punktu poboru sygnału RSSI – procedura powyżej dotyczy głowicy oryginalnej.
• Rzadko, ale zdarza się uszkodzenie samego TDA1047 (wewnętrzny komparator mute). Objaw: V13 prawidłowe, V5 nie zmienia się – wymaga wymiany układu.

Sugestie dalszych badań

• Pomiar charakterystyki całego toru p.cz. wobulatorem 100 kHz – 300 kHz dla uzyskania równomiernego pasma 150 kHz (±75 kHz).
• Analiza oscyloskopowa przebiegu MPX (pin 12 TDA1047) vs. mute, aby ocenić wpływ szumu ograniczającego.
• Modernizacja: dodanie cyfrowego RSSI (log-detektora) AD8310 i wyświetlacza S-meter – popularne w środowiskach DIY.

Krótkie podsumowanie

Brak wyciszania w AS-252 po przestrojeniu wynika niemal zawsze z tego, że układ detekcji poziomu (pin 13 TDA1047) nie osiąga wymaganego napięcia wskutek rozstrojenia filtrów p.cz. 10,7 MHz lub źle ustawionego progu P102. Wystarczy:

1. Zmierzyć V13 i V5,
2. Ponownie zestroić filtry L101-L105,
3. Ustawić P102 na próg ok. 1,2 V na pinie 5,
4. Sprawdzić tranzystory i kondensatory w układzie mute.

Po prawidłowym przeprowadzeniu tych kroków funkcja mute wróci do normy i tuner będzie pracował jak przed modernizacją.