Magnetofon Unitra M2405S – szum na jednym kanale płytki barwy dźwięku: typowe usterki i diagnostyka

Pytanie

Co moze być przyczyną szumu na jednym kanale na plytce od regulacji barwy dźwięku w magnetofonie m2405s

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Najczęstsze przyczyny szumu/brumu tylko w jednym kanale płytki barwy w M2405S to: wyschnięty kondensator sprzęgający lub odsprzęgający zasilanie w tym kanale, utlenione/zużyte potencjometry i przełączniki toru barwy, pęknięte luty/masy, szumiący tranzystor w stopniu aktywnym oraz uszkodzony/zmieniony wartościowo rezystor w obwodzie sprzężenia zwrotnego.
• Kluczowe punkty:
  • Jeśli zasilacz jest wspólny dla obu kanałów, a szumi tylko jeden – szukaj usterki lokalnie na tym kanale: kondensatory, luty, tranzystor, masa, potencjometr/przełącznik.
  • M2405S ma dyskretny tor (tranzystory), nie operacyjne NE5532 – typowa usterka to stary elektrolit lub „zimny lut”, rzadziej sam zasilacz.

Szczegółowa analiza problemu

• Charakter szumu ma znaczenie diagnostyczne:
  • Brum 50/100 Hz (niskie, „sieciowe” buczenie): zwykle lokalny kondensator odsprzęgający zasilanie kanału (elektrolit do masy) lub przerwa/utlenienie w masie toru. Może też być elektrolit sprzęgający, który utracił pojemność/ma duży upływ i przepuszcza składową tętnień.
  • Szum szerokopasmowy (syk): typowy dla zużytych tranzystorów małosygnałowych starego typu (seria BC14x/BC17x), węglowych rezystorów o zwiększonym szumie własnym lub potencjometrów (zwłaszcza w skrajnych położeniach).
  • Trzaski/przerywanie: utlenione ślizgi potencjometrów barwy/głośności/balansu, brudne przełączniki (źródło/taśma, filtry), pęknięte luty, pęknięte ścieżki.
• Dlaczego tylko jeden kanał? Kanały są niemal symetryczne; wszystko, co wspólne (główny zasilacz, przewód sieciowy, transformator), „uderza” w oba. Jeśli problem jest jednostronny, winne są:
  • lokalne elektrolity danego kanału (sprzęgające i odsprzęgające),
  • lokalne punkty masy/ekranowania,
  • elementy aktywne (tranzystor) i oporniki w tym kanale,
  • jego potencjometry/sekcje przełączników lub ich luty.
• Uwaga konstrukcyjna: w M2405S układ regulacji barwy jest dyskretny (tranzystory + sieci RC). Nie stosuje op‑ampów; dlatego porady typu „wymień NE5532” nie dotyczą tego modelu. Jeśli ktoś tak doradzał – to nie jest właściwe dla tej konstrukcji.

Proponowana procedura diagnostyczna (skuteczna i szybka):

1. Lokalizacja modułu winy:
   • Zewrzyj wejście płytki barwy brumiącego kanału do masy (przez 100 Ω–1 kΩ). Jeśli szum/brum pozostaje – generuje go sama płytka barwy (ten kanał). Jeśli zanika – źródło jest wcześniej (przedwzmacniacz/okablowanie).
   • Podaj wyjście przedwzmacniacza z „dobrego” kanału na wejście „złego” kanału płytki barwy. Jeśli szum zostaje na „złym” wyjściu – płytka barwy jest winna. Jeśli przeniesie się – winny jest stopień przed płytką barwy.
2. Pomiary porównawcze DC obu kanałów:
   • Zmierz napięcia na tranzystorach (kolektor/baza/emiter) i na punktach zasilania obu kanałów. Różnice >0,2–0,3 V zwykle wskażą sekcję z nieprawidłową polaryzacją (uszkodzony rezystor, upływ kondensatora, tranzystor z podwyższonym prądem upływu).
3. Kondensatory – pierwszy podejrzany:
   • Wymień elektrolity sprzęgające sygnał na wejściu/wyjściu kanału oraz lokalny elektrolit odsprzęgający zasilanie tego kanału (do masy). Dobierz te same pojemności, napięcie możesz dać o szczebel wyższe; seria „audio” lub low‑leakage mile widziana. Dodaj 100 nF (MKT/X7R) równolegle do kondensatora odsprzęgającego.
4. Masa i ekranowanie:
   • Sprawdź ciągłość ścieżek masy, punkty łączenia z chassis oraz oploty przewodów ekranowanych dochodzących/wychodzących z płytki. Pęknięty punkt masy jednego kanału daje klasyczny jednostronny brum.
5. Potencjometry i przełączniki:
   • Każdy z potencjometrów (barwa niskie/wysokie, balans, głośność – dwusekcyjne) ma osobną sekcję na kanał. Jeżeli przy kręceniu konkretnym potencjometrem zmienia się wyłącznie „zły” kanał – oczyść preparatem do potencjometrów (nie WD‑40), a w razie potrzeby wymień. Przełączniki toru (źródło/taśma, filtry) przeklikaj wielokrotnie i oczyść.
6. Luty/połączenia:
   • Pod lupą obejrzyj luty elementów kanału z szumem, piny złączy wtykowych, punkty masy. Matowe, spękane – przelutuj z topnikiem. Test mechaniczny: lekkie poruszanie elementem śrubokrętem przy nasłuchu; zmiana poziomu szumu = zimny lut.
7. Elementy aktywne i rezystory:
   • Tranzystory małosygnałowe z epoki potrafią szumieć po latach. Zamienniki low‑noise: np. BC550C (NPN) / BC560C (PNP) – po sprawdzeniu zgodności wyprowadzeń. Rezystory węglowe o dużej wartości (≥100 kΩ) często generują większy szum – warto wymienić na metalizowane 1%.
8. Szybka metoda „sondy audio”:
   • Przez kondensator 100 nF–1 µF zbuduj sondę i „odsłuchuj” kolejne węzły toru od wyjścia ku wejściu. Punkt, w którym nagle szum istotnie wzrasta, leży tuż za winowajcą.

Aktualne informacje i trendy

• W renowacjach sprzętu vintage standardem jest profilaktyczna wymiana elektrolitów w torze niskosygnałowym, zastępowanie starych tranzystorów nowymi low‑noise i wymiana węglowych rezystorów na metalizowane. Praktyka warsztatowa potwierdza, że lokalne odsprzęganie zasilania przy każdym kanale zdecydowanie redukuje ryzyko jednostronnego brumu.
• Dziś powszechnie stosuje się dodatkowe ceramiczne 100 nF tuż przy pinach zasilania stopni aktywnych oraz „higienę masy” (pojedyncze punkty łączenia ze chassis).

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Dlaczego elektrolit odsprzęgający „robi” brum tylko w jednym kanale? Każdy kanał zwykle ma własny kondensator odsprzęgający lokalnie gałąź zasilania; jego utrata pojemności zwiększa impedancję zasilania widzianą przez ten kanał – tętnienia 50/100 Hz modulują tor akurat tego kanału.
• Potencjometr potrafi szumieć nawet w stałym położeniu, jeśli ślizgacz ma niestabilny kontakt; na wyjściu pojawia się przypadkowy szum/trzaski asynchroniczne z siecią.

Aspekty etyczne i prawne

• Bezpieczeństwo: prace przy urządzeniu sieciowym wykonuj przy odłączonym zasilaniu; rozładuj kondensatory zasilacza rezystorem. Stosuj wentylację przy użyciu topników/środków do styków. Ołów w lutowiu – zachowaj ostrożność.

Praktyczne wskazówki

• Zacznij od rzeczy najłatwiejszych i odwracalnych: czyszczenie potencjometrów/przełączników, przelutowanie, wymiana elektrolitów w „złym” kanale, kontrola mas.
• Mierz: AC‑ripple na zasilaniu na płytce barwy (multimetr w AC lub oscyloskop). Porównaj z „dobrym” kanałem (na tym samym punkcie zasilania).
• Jeżeli masz wątpliwość co do tranzystora – zamień między kanałami (jeśli typ i montaż na to pozwala). Jeśli szum „przeniesie się” – masz winowajcę.
• Po naprawie wykonaj wyrównanie poziomów kanałów i sprawdź odpowiedź barwy (generator + miernik poziomu/oscyloskop).

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Rzadziej przyczyną bywa indukcja zakłóceń od transformatora/motoru – ale to zwykle dotyczy obu kanałów lub zmienia się z położeniem przewodów. Jednostronność niemal zawsze wskazuje na elementy kanału.
• Nie wszystkie trzaski to „potencjometr” – pęknięty lut przy złączu płytki potrafi dawać identyczne objawy.

Sugestie dalszych badań

• Sięgnij do serwisówki M2405S i zaznacz na schemacie tor „złego” kanału; porównuj punkt-po-punkcie z „dobrym”. Zanotuj napięcia i wymienione elementy – ułatwi to ewentualną dalszą diagnostykę.
• Jeśli masz analizator widma lub funkcję FFT w oscyloskopie – zidentyfikuj widmo (50/100 Hz vs szum szerokopasmowy) i zawęź poszukiwania.

Krótkie podsumowanie

• Szum tylko w jednym kanale płytki barwy M2405S najczęściej powodują lokalne: elektrolity (sprzęgające/odsprzęgające), złe połączenia masy/zimne luty, zabrudzone potencjometry/przełączniki lub szumiący tranzystor. Postępuj metodycznie: od odłączenia/zwierania wejścia, przez porównanie napięć kanał‑kanał, wymianę elektrolitów i poprawę lutów, po ewentualną podmianę tranzystora i rezystorów na metalizowane. To w 90% przypadków usuwa jednostronny szum/brum w tym modelu.