Vaillant F.72 - Usterka czujnika temperatury zasilania/powrotu

Pytanie

co to znaczy? "F.72 usterka czujnika temperatury zasilania i/lub czujnika temperatury powrotu"

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Kod F.72 w kotłach gazowych Vaillant oznacza, że elektronika wykryła niespójny sygnał z czujnika temperatury zasilania (T-flow) i/lub czujnika temperatury powrotu (T-return).
• Najczęściej przyczyną jest uszkodzenie jednego z termistorów NTC lub jego okablowania, ewentualnie rzeczywista, zbyt duża różnica temperatur wody w instalacji.

Kluczowe punkty
• Czujniki NTC mierzą temperaturę wody wychodzącej z kotła i wracającej do niego.
• Sterownik porównuje sygnały – jeśli ∆T przekracza zakres wiarygodności (≈ 35–40 °C przez określony czas) lub odczyt któregoś czujnika jest poza zakresem, wywoływany jest błąd F.72.
• Naprawa sprowadza się do: pomiaru rezystancji czujników, kontroli przewodów i wtyków, oceny przepływu wody; w razie potrzeby wymiana czujnika lub interwencja w hydraulikę/płytę główną.

Szczegółowa analiza problemu

1. Rola czujników
   – Oba czujniki to termistory NTC (Negative Temperature Coefficient). Rezystancja maleje wraz ze wzrostem temperatury, np.:
   \[
   R{25^{\circ}\mathrm C} \approx 10\;\text{k}\Omega,\quad
   R{60^{\circ}\mathrm C} \approx 2.5\;\text{k}\Omega,\quad
   R{85^{\circ}\mathrm C} \approx 0.49\;\text{k}\Omega
   \]
   – Sterownik (µC) konwertuje rezystancję na temperaturę i oblicza
   \[
   \Delta T = T\text{flow} - T\text{return}
   \]
   – Jeżeli czujniki wskazują wartości „nierealne” (brak sygnału, zwarcie, rozbieżność > ∆T\(\\text{max}\)), algorytm diagnostyczny aktywuje F.72 i zatrzymuje palnik.

2. Najczęstsze źródła błędu
   a) Czujnik/uszkodzony przewód: przerwa, zwarcie lub „dryf” charakterystyki.
   b) Nieprawidłowy montaż: czujnik słabo dociśnięty, wyschnięta pasta przewodząca ciepło.
   c) Hydraulika: brak przepływu (zapchany filtr, zakamieniona pompa, zapowietrzenie), co może powodować realny wzrost ∆T.
   d) Płyta główna: uszkodzone wejście pomiarowe lub ścieżki (rzadko, < 5 % przypadków serwisowych).

3. Procedura diagnostyczna (wg wytycznych Vaillant 2022/2023)

   1. Reset kotła – wykluczenie błędu chwilowego.
   2. Pomiar rezystancji obu NTC przy wyłączonym zasilaniu: wartości powinny być zbliżone (±3 %).
   3. Kontrola wizualna i przewodów (ciągłość, brak korozji).
   4. Uruchomienie trybu serwisowego i obserwacja T-flow/T-return przy różnych mocach palnika (uzyskamy rzeczywiste ∆T).
   5. W razie potrzeby: wymiana wadliwego czujnika (element ≈ 40–60 zł netto) z użyciem pasty termoprzewodzącej; odpowietrzenie instalacji lub czyszczenie filtra siatkowego.
   6. Jeśli błąd powraca – test płyty głównej metodą zamiany czujników lub pomiaru referencyjnego na stole.

Teoretyczne podstawy
• Czujnik NTC = \(R = R_0 e^{\beta (1/T - 1/T_0)}\) – dowolne odchylenie od charakterystyki > ±10 % przy 25 °C oznacza praktycznie „martwy” sensor.
• Sterownik stosuje dwie bariery bezpieczeństwa: kontrolę zakresu (skrajnych wartości) i kontrolę wiarygodności (porównanie T-flow vs. T-return). To drugie generuje F.72.

Praktyczne zastosowania
• Prawidłowa praca czujników umożliwia modulację palnika i maksymalną sprawność kotła kondensacyjnego (np. ecoTEC plus > 108 % Hs).
• W nowej serii ecoTEC (2021+) wystąpienie F.72 dezaktywuje funkcję Auto-Adapt, co obniża komfort i efektywność.

Aktualne informacje i trendy

• Według najnowszych biuletynów serwisowych Vaillant (Q4 2023) czujniki NTC są obecnie zintegrowane z klipsem sprężystym i silikonową pastą HT – eliminuje to część błędów montażowych.
• Wymóg stosowania oryginalnych czujników z rezystorem identyfikacyjnym (EEPROM code) – zamienniki bez identyfikacji mogą wywołać F.72 mimo prawidłowej rezystancji.
• Trend w branży: przechodzenie z czujników analogowych NTC na cyfrowe czujniki 1-Wire (np. DS18B20) w kotłach klasy premium; ograniczy to liczbę błędów typu F.72.

Potencjalne przyszłe kierunki
– Integracja pomiaru przepływu + temperatury (sensory MEMS), aby diagnozować równocześnie czasy reakcji i przepływ.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Tabela orientacyjnych rezystancji NTC Vaillant (typ 10 kΩ/25 °C):
– 10 °C: 19,9 kΩ  – 20 °C: 12,0 kΩ  – 40 °C: 4,7 kΩ  – 60 °C: 2,4 kΩ
• Czujniki montowane są zwykle w gniazdach mosiężnych Ø 9 mm z klipsem „sprężyna”.
• Pasta termiczna na bazie tlenku cynku zapewnia ≤ 0,6 K/W opór cieplny.

Aspekty etyczne i prawne

• Praca przy urządzeniach gazowych wymaga uprawnień (Dz.U. 2022 poz. 1225, § 11).
• Samodzielna ingerencja bez kwalifikacji niesie ryzyko wycieku gazu, przegrzania wody i utraty gwarancji.
• Dane osobowe w logach kotła (ecoTEC plus 2021+ zapisuje nr seryjny instalatora) podlegają RODO – serwisant powinien zabezpieczyć je przed udostępnieniem.

Praktyczne wskazówki

1. Wyłącz kocioł z sieci 230 V, odczekaj 5 min.
2. Otwórz obudowę i zlokalizuj NTC-flow oraz NTC-return.
3. Zmierz rezystancję – jeśli jeden z czujników różni się o > 2 kΩ przy temp. otoczenia, wymień go.
4. Przy wymianie:
   – spuść częściowo wodę do poziomu poniżej czujnika,
   – użyj nowej uszczelki O-ring i pasty termicznej,
   – dokręć klipsem do momentu wyczuwalnego „klik”.
5. Odpowietrz instalację (funkcja pompy „purge”), zresetuj kocioł, sprawdź brak F.72.
6. Jeśli F.72 wraca → sprawdź filtr siatkowy na powrocie i pracę pompy (≥ 400 l/h przy ∆T = 20 K).
7. Dalej obecny? Zleć test płyty głównej (pomiar impedancji wejścia czujnika).

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• W kotłach po 10-15 latach eksploatacji zdarza się duży dryf czujnika bez fizycznego uszkodzenia – wymiana obu NTC „parami” jest zalecaną praktyką.
• Twarda woda (≥ 15 °dH) przyspiesza zakamienienie wymiennika i generuje pozorne F.72.
• Zamienniki „kompatybilne” mogą powodować błędy w nowych płytach z detekcją ID-Resistor.

Sugestie dalszych badań

• Analiza logów kotła (interface ebus/VR33) – trend ∆T vs. moc palnika.
• Badanie wpływu kamienia kotłowego na dryf temperatur – skorelować F.72 z przewodnością wody.
• Test nowych czujników cyfrowych (I²C/1-Wire) pod kątem odporności na zakłócenia EMC w środowisku kotła.
• Literatura uzupełniająca:
– Vaillant Service Manual ecoTEC plus 2023 (doc. 0020260610_03)
– PN-EN 15502-1:2021 Kotły gazowe – Wymagania i badania

Krótkie podsumowanie

Kod F.72 informuje, że sterownik kotła Vaillant „nie wierzy” odczytom z czujnika temperatury zasilania i/lub powrotu. W praktyce oznacza to najczęściej uszkodzony lub źle zamontowany sensor NTC, rzadziej realny problem z przepływem wody bądź płytą główną.
Najbezpieczniejszy tok postępowania: szybki reset, pomiar rezystancji czujników, kontrola hydrauliki, wymiana wadliwego elementu, a w razie wątpliwości – wezwanie autoryzowanego serwisu. Dzięki temu kocioł odzyska pełną sprawność i zachowa wysoką efektywność pracy.