Zakłócenia TVP1 – pikseloza i załamywanie obrazu na MUX-3 DVB-T, anteny Telmor, Dipol, LTE/5G

Pytanie

Dlaczego są zakłócenia na tvp1 załamuje się obraz

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Załamywanie się („pikseloza”, klatkowanie) obrazu TVP1 niemal zawsze oznacza, że jakość sygnału multipleksu MUX-3 (na którym nadawany jest TVP1) spadła poniżej progu poprawnej dekodacji.
• Najczęstsze przyczyny: źle ustawiona lub uszkodzona antena/kabel, przesterowany albo niedostatecznie zasilany wzmacniacz, zakłócenia LTE/5 G lub innych urządzeń, okresowe prace serwisowe nadajnika.

Kluczowe punkty

1. Zweryfikuj siłę (dBm) i jakość/MER sygnału dla kanału MUX-3 w menu telewizora.
2. Sprawdź stan i orientację anteny, kable, złącza F, zasilacz wzmacniacza.
3. Porównaj odbiór innych kanałów z tego samego i z innych multipleksów.
4. Wyeliminuj źródła zakłóceń (router LTE, zasilacze LED, nadajnik 5 G tuż obok).
5. Jeżeli to odbiór satelitarny/kablowy – upewnij się, że problem nie leży po stronie operatora.

Szczegółowa analiza problemu

1. Charakter sygnału DVB-T/T2

   • Cyfrowy strumień MPEG-4/HEVC jest odporny na szum do granicy BER ≈ 2 × 10⁻³; po jej przekroczeniu dekoder „gubi” pakiety – pojawia się pikselizacja.
   • TVP1 wciąż (2024 r.) nadaje w starym standardzie DVB-T/MPEG-4, ale na kanale UHF/VHF wspólnym z TVP2/Info itd. Nawet gdy MUX-1/2 przełączyły się na DVB-T2/HEVC, MUX-3 pozostał w DVB-T; bywa nadawany z nieco mniejszą mocą, co czyni go bardziej wrażliwym.

2. Tor antenowy
   a) Antena
   – Elementy zgięte/ukorodowane, przesunięcie o kilka ° po silnym wietrze lub śniegu obniża MER o 3-6 dB.
   – Antena ze wzmacniaczem >20 dB w pobliżu nadajnika może przesterować tuner – MER spada mimo 100 % „siły”.
   b) Kabel koncentryczny
   – RG-59 lub stary „podwójny ekran” tłumi >25 dB/100 m przy 700 MHz; po latach wilgoć w ekranie zwiększa stratę.
   – Złącza F z niedokręconymi tulejkami, śniedź na pinie, źle skrócona oś powodują odbicia (VSWR↑) – BER rośnie.
   c) Aktywne elementy
   – Wzmacniacz masztowy: brak zasilania 12 V DC, uszkodzony tranzystor, „pompowanie” AGC → chwilowe przerwy.
   – Zbyt duże wzmocnienie (AGC tunera w skrajnym położeniu) = przesterowanie. Test: wstaw tłumik 6-12 dB lub zastąp wzmacniacz symetryzatorem.

3. Zakłócenia zewnętrzne

   • LTE/5 G 700/800 MHz: emisja bliska kanałom TV (K 48-60). Jeżeli antena ma szerokopasmowy wzmacniacz, intermodulacje IM3 trafiają w K 27-49 (MUX-3 często k. 23-37). Rozwiązanie: filtr LTE (blokada ≥40 dB @ 791-862 MHz) PRZED wzmacniaczem.
   • EMI w domu: zasilacze impulsowe LED, router 2,4 GHz/5 GHz, falownik PV, ładowarki samochodowe; objaw – pogorszenie tylko w chwili włączenia urządzeń.
   • Warunki FUKS (fading, up-ducting, knife-edge): w upalne wieczory tropo-ducting powoduje interferencję sygnałów z odległych nadajników na tym samym kanale.

4. Czynniki nadawcze

   • Emitel publikuje harmonogramy planowanych wyłączeń (link: programtv.naziemna.info → „Przerwy w nadawaniu”).
   • W 2023–24 prowadzono testy SFN MUX-3; złe ustawienie czasu SFN powoduje błędy odbioru na granicy pokrycia.

5. Sprzęt odbiorczy

   • Starsze TV (2010-2012) mają wolne procesory demodulatora – przy niższym MER obraz się „rwie”, gdy nowsze tunery jeszcze dekodują.
   • Firmware TV/boxa: aktualizuj (USB/OTA).
   • W nagrzanym TV tuner zmienia punkt pracy AGC ⇒ pikseloza po 1-2 h.

Aktualne informacje i trendy

• Rekultywacja pasma 700 MHz dla 5 G: coraz więcej masztów 5 G 700 MHz ★ wzrost skarg na zakłócenia DVB-T. Czesi i Niemcy już stosują wyłącznie DVB-T2/H.265; w Polsce MUX-3 ma przejść do DVB-T2 w 2025 r. – wtedy konieczna będzie pełna kompatybilność tunera.
• Anteny aktywne z filtrem LTE/5 G zyskują popularność; producenci (Telmor, Dipol) wprowadzili serie „5G READY”.
• Rosnąca moc nadajników lokalnych SFN wymusza częstsze korygowanie ustawień anten w strefach nakładania.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Minimalny poziom w gnieździe TV dla DVB-T: –65 dBm (MER ≥ 26 dB).
• Tłumienie kabla RG-6 Cu 75 Ω: 5 MHz = 1,2 dB/100 m ↗ 800 MHz = 23 dB/100 m.
• Wzór szacowania strat w deszczu (ITU-R P.838): α ≈ k · Rᵇ, gdzie k,b zależą od f; przy 700 MHz, R = 20 mm/h, α ≈ 0,05 dB/km.

Aspekty etyczne i prawne

• Montaż anteny powyżej 3 m nad kalenicą lub na elewacji wpisanej do rejestru zabytków wymaga zgłoszenia do nadzoru budowlanego.
• Niewłaściwie ekranowany wzmacniacz może emitować sygnał w.cz. poza pasmem TV, zakłócając służby radiokomunikacyjne (prawo telekom. art. 144).
• Ochrona przeciwporażeniowa: metalowy maszt antenowy musi być uziemiony (norma PN-HD 60364-4-44).

Praktyczne wskazówki

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Nie diagnozuj wyłącznie na podstawie „siły” – przy przesterowaniu jest wysoka, a obraz się rwie.
• Anteny pokojowe rzadko zapewniają MER > 26 dB na MUX-3, zwłaszcza w budynkach z fasadami LOW-E.
• Tropo-ducting jest zjawiskiem okresowym; nie ma technicznie prostego sposobu całkowitego wyeliminowania poza zwiększeniem zapasu link-margin.

Sugestie dalszych badań

• Pomiary spektrogramu pasma 470-862 MHz analizatorem widma, aby zobaczyć interferencje LTE/5 G.
• Test odbioru z alternatywnego nadajnika (inne azymuty) – przy instalacji anteny obrotowej lub drugiej anteny z sumatorem kierunkowym.
• Analiza SFN-delay w odbiornikach z funkcją T2-MI.
• Śledź komunikaty Emitel: https://emitel.pl/strefa-klienta/komunikaty/

Krótkie podsumowanie

Zakłócenia TVP1 wynikają z obniżonej jakości sygnału MUX-3 – efektem są losowe błędy, które w cyfrowej telewizji objawiają się pikselozą lub całkowitym zanikiem obrazu. Przyczyn należy szukać kolejno w: (1) instalacji antenowej (ustawienie, przewody, wzmacniacz), (2) zakłóceniach zewnętrznych (LTE/5 G, EMI, pogoda), (3) parametrach nadawczych i kompatybilności odbiornika. Systematyczne pomiary MER/BER, poprawa toru antenowego, filtracja LTE i ewentualna korekta mocy wzmocnienia pozwolą przywrócić stabilny odbiór.