Zaniki sygnału w multiplekserze MUX8 - przyczyny i rozwiązania

Pytanie

mux 8zaniki sygnału

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Najczęstszą przyczyną okresowych zaników sygnału MUX-8 w naziemnej telewizji cyfrowej jest niezgodność instalacji antenowej z warunkami emisji tego multipleksu: pasmo VHF (174–230 MHz), często pionowa polaryzacja i relatywnie niska moc ERP nadajników.
• Kluczowe kroki: zweryfikować parametry lokalnego nadajnika, zastosować antenę pracującą w VHF (lub antenę „combo”), ustawić właściwą polaryzację, wyeliminować wzmacniacze/zwrotnice tłumiące VHF oraz sprawdzić stan przewodów i złączy.

Szczegółowa analiza problemu

1. Parametry emisji MUX-8
   • Pasmo: VHF (kanały 5–12) – dłuższa fala niż UHF → wymaga dłuższych elementów anteny.
   • Polaryzacja: w >70 % nadajników pionowa (V).
   • Moc ERP: zwykle 1-30 kW, czyli 3-10 dB mniej niż UHF.
   • Standard: nadal DVB-T/MPEG-4; pozostałe multipleksy pracują już w DVB-T2/HEVC.

2. Typowe źródła zaników
   a) Nieodpowiednia antena (UHF-only siatka lub Yagi) – zysk w VHF bywa <-10 dBi.
   b) Błędna polaryzacja – tłumienie krzyżowe 20-30 dB.
   c) Wzmacniacz szerokopasmowy przesterowany silnymi sygnałami UHF/LTE → intermodulacja tłumi MUX-8.
   d) Zwrotnica, multiswitch lub filtr o charakterystyce „k.21-48” odcina VHF.
   e) Zły stan kabla (penetracja wilgoci, mikrożarzenie ekranu) – w falach VHF objawia się skokowo.
   f) Zakłócenia EMI (zasilacze LED, PV, stacje radiowe UKF, kolej, przemienniki PMR).
   g) Propagacja troposferyczna – VHF podatne na wilgotność, inwersję, letnie ducting.

3. Diagnostyka krok-po-kroku

   1. Strona emimaps.emitel.pl → wybór nadajnika, odczyt: kanał, ERP, polaryzacja, azymut.
   2. Menu serwisowe TV lub analizator DVB-T: poziom (dBµV), MER, BER dla MUX-8 i UHF.
   3. Wizualna inspekcja anteny:
      • czy elementy VHF (długie) istnieją?
      • czy promiennik ustawiony pionowo?
   4. Test bez wzmacniacza – podmiana na symetryzator 75 Ω.
   5. Test bez zwrotnicy – złącze F-F direct → TV.
   6. Pomiar kabla: reflektometr TDR lub multimetrem (przewodność żyły/ekranu).
   7. Obserwacja korelacji z włączaniem urządzeń domowych / warunkami pogodowymi.

4. Najskuteczniejsze rozwiązania
   • Antena log-periodic VHF/UHF lub dedykowana Yagi 6–12, zamocowana >2 m ponad dachem.
   • Zmiana polaryzacji na pionową (obrót bomu o 90°).
   • Wzmacniacz pasmowy VHF o NF < 2 dB i regulowanym zysku (12–20 dB), montowany możliwie blisko anteny.
   • Zwrotnica VHF/UHF (np. kanał 5-12 | 21-48) zamiast szerokopasmowej.
   • Filtr LTE/5G instalowany za wzmacniaczem, jeśli w okolicy BTS 700 MHz.
   • Wymiana kabli na trój-ekranowany RG-6 (np. Triset-113), nowe kompresyjne złącza F.

Aktualne informacje i trendy

• 2023--2024: refarming UHF (21-48) zakończony, MUX-8 pozostał w VHF; rozważana jest migracja do DVB-T2 po 2026 r.
• Spadek liczby kanałów: ViDoc TV (II 2025) i EWTN Polska (IV 2025) opuściły MUX-8; obecnie: WP, Zoom TV, Nowa TV, Metro, Telewizja Republika, wPolsce24.
• Komisja Cyfryzacji rozważa przesunięcie MUX-8 do UHF po zwolnieniu k.49-60; decyzji brak.
• Producenci anten wprowadzają zestawy „combo V-pol” z obrotową głowicą pod kątem MUX-8.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Tłumienie przy niezgodnej polaryzacji:
  \[ Lp \approx 20 \log{10} (\cos \theta) \]
  dla θ = 90° → −∞ teoretycznie, praktycznie ≈ 23 dB.
• Maska kanałowa VHF ma szerokość 7 MHz (vs 8 MHz w UHF), dlatego filtry kanałowe są węższe i wzmacniacze częściej „uciekają” poza pasmo.
• MER minimalny dla DVB-T QPSK FEC 3/4 (MUX-8) to ok. 17 dB; dla DVB-T2 64-QAM FEC 2/3 (MUX-1-3) wymóg MER ≈ 21 dB – stąd bywa, że „siła” jest wysoka, a „jakość” spada.

Aspekty etyczne i prawne

• Montaż na dachu wymaga przestrzegania Prawa budowlanego (odległość od krawędzi, uziemienie).
• Użycie wzmacniaczy o zbyt dużym wzmocnieniu może powodować emisję zakłóceń (EMC) – odpowiedzialność administracyjna wg PKE.
• Planowana migracja MUX-8 do DVB-T2/HEVC wymusi wymianę odbiorników niezgodnych ze standardem – aspekt społeczny i gospodarczy.

Praktyczne wskazówki

• Do testu użyj aplikacji „Analizator DVB-T Finder” (Android) lub miernika SAT/DVB; odczytaj MER/BER zamiast samej „siły”.
• Przy długim kablu (>20 m) i braku wzmacniacza: tłumienie RG-6 w VHF to 3-4 dB/20 m – uwzględnij rezerwę link-budget.
• Jeśli w instalacji jest multiswitch, sprawdź czy ma wbudowane przełączanie VHF; starsze modele go nie mają.
• Zakup anteny: modele godne uwagi (2024) – Dipol LOG 6-12/21-60 H/V, Telmor ASR Classic IQ, EmmeEsse 5-12 Yagi.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• W rejonach górskich ruch powietrza i wielodrożność w paśmie VHF mogą dawać czasowe zaniki mimo optymalnej instalacji.
• W centrach miast fale odbite (ghosting) – rozważ antenę o szerokiej charakterystyce i filtr impulsowy w tunerze.
• Po zmianach programowych użytkownicy mylą „zniknięcie kanału” z brakiem sygnału – warto przeskanować pasmo przed interwencją sprzętową.

Sugestie dalszych badań

• Analiza propagacji VHF w urban canyon przy masywnym wdrożeniu 5G 700 MHz.
• Efektywność anten log-periodic vs Yagi-Uda w odbiorze hybrydowym DVB-T/DAB+.
• Projekt taniego miernika MER/BER bazującego na SDR dla instalatorów amatorskich.

Krótkie podsumowanie

Zaniki MUX-8 wynikają głównie z tego, że multipleks ten pracuje inaczej niż pozostałe: VHF, pionowa polaryzacja i niższa moc. Rozwiązaniem jest dostosowanie anteny i toru sygnałowego do tych warunków: antena VHF lub combo, prawidłowa polaryzacja, eliminacja elementów tłumiących VHF, kontrola jakości okablowania i ewentualnie wzmacniacz pasmowy. Po wdrożeniu tych kroków stabilność odbioru MUX-8 powinna być porównywalna z UHF.