Zapach plastiku w nawiewie na nogi pasażera – rezystor dmuchawy, PTC, diagnostyka HVAC

Pytanie

Na miejscu pasażera nawiew tylko na nogi czuć zapach plastiku łub jakiegoś urządzenia elektronicznego lub elektrycznego

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Źródło zapachu niemal zawsze tkwi w układzie HVAC po stronie pasażera: najczęściej przegrzewający się rezystor (lub tranzystorowy moduł) dmuchawy, silnik dmuchawy, ew. elektryczny element grzejny PTC.
• Natychmiast skontroluj filtr kabinowy i przewody za schowkiem; jeżeli widać nadtopienia lub słychać nietypowe odgłosy – przerwij eksploatację i oddaj auto do serwisu (ryzyko pożaru).
• Jeżeli filtr i wiązki są OK, wykonaj pełne odgrzybianie oraz inspekcję kanału nawiewu – ciała obce potrafią również generować „elektroniczny” zapach po podgrzaniu.

Szczegółowa analiza problemu

1. Typowe źródła zapachu „plastiku / elektroniki” w nawiewie na nogi pasażera
   1.1 Rezystor, tranzystorowy sterownik (tzw. „final stage”) lub styki złącza dmuchawy
   • Lokalizacja: zwykle bezpośrednio w obudowie klimatyzacji, poniżej lub za schowkiem pasażera, częściowo w strumieniu powietrza.
   • Mechanizm: ograniczony przepływ powietrza (zatkany filtr kabinowy)  wzrost temperatury  piroliza tworzywa obudowy i izolacji przewodów.
   1.2 Silnik dmuchawy (zużyte szczotki, zatarte łożyska)
   • Objawy towarzyszące: gwizd/buczenie, nierównomierne obroty, brzęczące zapachy przy wysokiej prędkości.
   1.3 Elektryczny podgrzewacz PTC (coraz częstszy w autach powyżej norm EURO 6, hybrydach i BEV)
   • Pierwsze uruchomienia dają woń „nowej elektroniki”; przy awarii – intensywny zapach fenolu/topionego laminatu.
   1.4 Uszkodzona wiązka lub konektor (typowo masa dmuchawy, zasilanie PTC, CAN-HVAC)
   • Poszukuj brązowych przebarwień styków, spuchniętej izolacji, lokalnego punktu gorąca.
   1.5 Ciała obce / nowy plastik w kanale powietrznym
   • Rekwizyty dzieci, liście, folie zdolne osiągnąć temperaturę mięknięcia przy 60-70 °C i wydzielać intensywny zapach.
   1.6 Nagrzewnica (wyciek L-glykolu) – zapach słodkawy, lepki osad na szybach; mało prawdopodobne, ale warto wykluczyć.

2. Diagnostyka krok po kroku (bezpieczna wersja amatorska)
   a) Wyjmij schowek; odłącz akumulator (–) → wizualna kontrola sterownika dmuchawy i złączy.
   b) Sprawdź filtr kabinowy; jeśli zlepiony – wymień na węglowy klasy ISO PM2.5.
   c) Pirometr/termokamera (jeśli dostępne): po 5 min pracy nawiewu odczytaj temp. radiatora sterownika – >90 °C wskazuje na przegrzewanie.
   d) Multimetr cęgowy: prąd dmuchawy ≤ 22 A (typowe); wyższy – uszkodzony silnik lub zatarte łożyska.
   e) Scan narzędziem OBD: błędy B10xx/B11xx — HVAC flap motor over-current, B12xx — PTC open/over-temperature.

3. Decyzje serwisowe
   • Złącze/rezystor nadtopione → kompletna wymiana (nie tylko wkład, ale i gniazdo, by uniknąć ponownego grzania).
   • Silnik dmuchawy pobiera > 120 % nominalnego prądu → wymienić, w przeciwnym razie nowy sterownik znowu spłonie.
   • PTC w hybrydach/BEV: naprawę musi wykonać warsztat z uprawnieniami HV (norma PN-EN 50110-1).

Teoretyczne podstawy

Rezystor liniowy lub tranzystor MOSFET sterujący dmuchawą odprowadza ciepło P = I²R. Gdy przepływ powietrza maleje z powodu zanieczyszczonego filtra, rezystor/układ MOSFET nie ma wymaganego chłodzenia konwekcyjnego – temperatura rośnie wykładniczo. Powyżej 100 °C poliwęglanowe i ABS-owe obudowy zaczynają się degradować, uwalniając fenole i aldehydy o charakterystycznym „elektronicznym” aromacie.

Praktyczne zastosowania

Taką samą logikę wykorzystuje się w testach typowych „final stage unit” – nagły spadek prędkości wentylatora (lub jej skok) przy minimalnym obciążeniu wskazuje na przegrzany sterownik.

Aktualne informacje i trendy

• Od 2020 r. większość producentów przechodzi z rezystorów ceramicznych na sterowniki MOSFET (PWM). Są mniej stratne, lecz mocniej obciążają złącza – pojawiło się sporo biuletynów serwisowych (TSB) dotyczących przegrzewających się wtyczek.
• W pojazdach elektrycznych standardem stały się HV-PTC 400–800 V; pierwsze partie (VW ID.3, Tesla M3 2019) notowały reklamacje zapachu przy „suchej” pracy układu (niska wilgotność powietrza).
• Trend „biologicznego odgrzybiania” UV-C/LED w kanałach HVAC – redukuje kolonie bakteryjne, ale nie rozwiązuje problemów elektrycznych.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Kanał nawiewu na nogi jest zwykle ostatnim odgałęzieniem; nawet minimalna ilość dymu (z topiącej się izolacji) kumuluje się tam, stąd brak zapachu w dyszach centralnych nie wyklucza usterki.
• Rezystor dmuchawy w autach francuskich (PSA, Renault) montuje się ukośnie pod parownikiem – demontaż schowka zabiera 15 min. W grupie VW wymaga często zdjęcia bocznego panelu konsoli (2 śruby Torx TX20).

Aspekty etyczne i prawne

• Producent ma obowiązek ogłosić akcję serwisową w przypadku ryzyka pożaru (rozporządzenie UE 2144/2019). Warto sprawdzić VIN w bazie RAPEX.
• Samodzielna ingerencja w instalację HV (EV/hybrid) bez uprawnień SEP E jest prawnie zabroniona (Dz.U. 2019 poz. 1830).
• Uczciwe warsztaty po wymianie elementu wydają uszkodzoną część klientowi – minimalizuje to ryzyko nieautoryzowanego ponownego montażu.

Praktyczne wskazówki

1. Zawsze zaczynaj od najtańszego elementu (filtr kabinowy) i czystych złączy.
2. Po każdej ingerencji wykonaj tzw. adaptację klap (VCDS/Odis, ISTA, DiagBox itp.) – nieprawidłowe pozycje klap mogą znowu ograniczyć przepływ i przegrzać sterownik.
3. Jeśli pojazd długo stał, przed testem ustaw nadmuch na max i włącz recyrkulację na 10 min, by „przepalić” resztki substancji lotnych (tzw. burn-in).

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Bez informacji o marce/roczniku nie da się wskazać precyzyjnej lokalizacji rezystora czy PTC.
• W autach azjatyckich (Kia/Hyundai) występuje dodatkowy rezystor w kanale nawiewu na nogi (komfortowy „foot warmer”) – bywa mylony z głównym sterownikiem.
• Zapach może pochodzić z zewnątrz (palona folia na kolektorze wydechowym) i być zasysany przez wlot czerpni – zawsze sprawdź podwozie.

Sugestie dalszych badań

• Przejrzyj TSB dla swojego modelu pod hasłem „blower motor resistor overheating” lub „PTC heater smell”.
• Warto wykonać chromatograficzną analizę lotnych związków organicznych (VOC) z kabiny – usługa dostępna w laboratoriach środowiskowych; pozwala odróżnić fenole (elektronika) od aldehydów (bio-zabrudzenia).
• Obserwuj rynek czujników TVOC/CO₂ w kabinie; ich integracja z CAN pozwoli w przyszłości na wczesne wykrywanie takich usterek.

Krótkie podsumowanie

Zapach spalanej elektroniki w nawiewie nóg pasażera to sygnał ostrzegawczy najczęściej wskazujący na przegrzanie rezystora/modułu sterującego dmuchawy, silnika dmuchawy lub elektrycznego grzejnika PTC. Pierwszymi krokami są: wymiana filtra kabinowego, inspekcja rezystora i złączy oraz pomiar prądu dmuchawy. Nie bagatelizuj problemu – przegrzana instalacja może doprowadzić do pożaru. Jeśli po podstawowej kontroli zapach nie ustąpi, niezwłocznie skieruj pojazd do serwisu specjalizującego się w układach klimatyzacji i elektroniki samochodowej.