ZRK AT9100 – korzyści z przestrojenia na CCIR, poprawa jakości FM, wzrost wartości vintage

Pytanie

Jakie są korzyści z przestrojenia amplitunera ZRK AT9100

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Przestrojenie ZRK AT9100 z pasma OIRT (65,5–74 MHz) na CCIR (87,5–108 MHz) przywraca mu pełną użyteczność we współczesnym eterze.
• Zyskujemy dostęp do większości nadających dziś stacji FM, lepszą jakość odbioru, większą stabilność pracy oraz wyższą wartość i żywotność urządzenia.

Kluczowe korzyści: funkcjonalność, jakość dźwięku, stabilność, ekologia/up‑cycling, wzrost wartości kolekcjonerskiej.

Szczegółowa analiza problemu

1. Rozwinięcie głównych aspektów
   • Pasmo: Od 1 stycznia 2000 r. w Polsce oficjalnie obowiązuje CCIR 87,5–108 MHz. Sprzęt nieprzestrojony odbiera dziś co najwyżej kilka nielicznych nadajników specjalnych (np. systemy przewodowe) lub szum.
   • Zastosowane w AT9100 głowice UKF (Plessey‑Unitra) mają przestrajany oscylator \[f{OSC}=f{RF}+10{,}7 \text{MHz}\]; aby przenieść zakres w górę trzeba:
   – zmniejszyć pojemności w obwodach cewki heterodyny,
   – przestroić filtry wejściowe i p.cz. na środek 10,7 MHz,
   – skorygować dekoder MPX dla pilot‑tone 19 kHz.

2. Teoretyczne podstawy
   • Zmiana pojemności \(C\) powoduje przesunięcie częstotliwości rezonansowej \(f_0=\frac{1}{2\pi\sqrt{LC}}\). Redukując \(C\) o ~40 % osiągamy wymagane +22 MHz w heterodynie.
   • Należy zachować impedancję wejściową, aby nie pogorszyć czułości (typowo \(Z_{IN}\approx75 \Omega\)).
   • Po modyfikacji filtrów kwarcowych i LC w torze 10,7 MHz reguluje się de‑emfazy 50 µs (standard europejski).

3. Praktyczne zastosowania
   • AT9100 po modernizacji staje się pełnoprawnym tunerem w nowoczesnym systemie stereo (np. z DAC‑iem, streamerem).
   • Użytkownik nadal korzysta z charakterystycznego, ciepłego wzmacniacza mocy tego modelu (2×35 W/4 Ω kl. AB).

Aktualne informacje i trendy

• Rosnąca popularność „vintage audio” podnosi popyt na sprawny, przestrojony sprzęt Unitry; ceny na portalach aukcyjnych wzrosły w 2023–2024 r. średnio o 30–40 %.
• Równolegle obserwuje się modę na up‑cycling elektroniki; modernizacja starych urządzeń zamiast zakupu nowych wspiera ESG i redukcję e‑odpadów.
• Najnowsze serwisy oferują zestawy SMD (gotowe płytki‑wkładki) pozwalające dodać RDS lub BT bez niszczenia oryginału.

Wspierające wyjaśnienia i detale

Techniczne szczegóły typowego zabiegu:

1. Wymiana kondensatorów C129–C132 (heterodyna) z 47 pF → 22 pF.
2. Zamiana dławika‑trimmera L3 na rdzeń o mniejszej indukcyjności lub jego ponowne zestrojenie.
3. Regulacja filtrów ceramicznych CF1–CF3 oraz cewek L5/L6 w torze p.cz.
4. Wymiana elektrolitów zasilacza (≥40‑letni sprzęt) – poprawa APC i obniżenie szumów.
5. Kalibracja skali (mechaniczny wskaźnik + napięcie sterujące varikapem).

Analogicznie: retuning = „serwis generalny” → często odczuwalna poprawa barwy i stereofonii, nawet gdy wcześniej odbierało się stacje konwerterem.

Aspekty etyczne i prawne

• Zgodność z Prawem telekomunikacyjnym: po przestrojeniu odbieramy wyłącznie legalne nadajniki (87,5–108 MHz).
• Nie ingerujemy w tor nadawczy, więc nie pojawia się problem emisji zakłóceń.
• Warto zachować wymontowane oryginalne elementy – dla części kolekcjonerów istotna jest możliwość odwracalności modyfikacji.

Praktyczne wskazówki

1. Metody implementacji
   • Metoda „serwisowa” (przekalkulowanie LC) – najbardziej purystyczna; zachowuje oryginalną architekturę.
   • Metoda „konwerter zewnętrzny” – brak ingerencji w AT9100, ale dodatkowy blok i podwójna przemiana pogarszają S/N.
   • Wkładka cyfrowa DSP (Si47xx) – najmniej odwracalna, ale najszybsza i dodaje RDS.

2. Najlepsze praktyki
   • Użyć generatora sygnałowego 88,0 MHz i woltomierza w.cz. do regulacji czułości.
   • Po zestrojeniu sprawdzić odstęp pilot‑tone 19 kHz / szum (19 kHz > 46 dB).
   • Dokumentować każdą ingerencję (schemat, foto) – ułatwia serwis i ewentualny powrót do oryginału.

3. Potencjalne wyzwania
   • Dryft termiczny starych rdzeni ferrytowych – po kilku godzinach pracy wskazana ponowna korekta.
   • Brak identycznych trymerów Czerwoniak – trzeba dobrać współczesne NP0/C0G.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Dla „purystów” kolekcjonerskich każda ingerencja to utrata oryginalności. Rozwiązanie: modyfikacja odwracalna lub konwerter.
• W dobie streamingu popularność FM maleje; retuning ma sens głównie dla entuzjastów analogowych transmisji.
• Skrajnie rozstrojony egzemplarz może wymagać wymiany tranzystorów BF241/242 w głowicy – trudno dostępne NOS.

Sugestie dalszych badań

• Integracja dekodera RDS (np. moduł SI4703 + mikrokontroler) w sposób transparentny dla oryginalnego toru audio.
• Pomiar parametrów po modernizacji: THD+N, czułość (µV), separacja stereo (dB) – publikacja wyników wzbogaci bazę wiedzy DIY.
• Analiza wpływu nowych kondensatorów foliowych niskostratnych na parametry selektywności w filtrach LC.

Krótkie podsumowanie

Przestrojenie ZRK AT9100: • umożliwia odbiór współczesnego pasma FM,
• znacznie poprawia parametry odbiorcze i komfort słuchania,
• przedłuża życie, zwiększa wartość i zmniejsza ilość e‑odpadów.

Zabieg wymaga wiedzy, przyrządów i dokładności, ale wykonany prawidłowo łączy urok vintage z praktyczną funkcjonalnością XXI w.