ZRK AT9100 – korzyści z przestrojenia na CCIR, poprawa jakości FM, wzrost wartości vintage

Pytanie

Jakie są korzyści z przestrojenia amplitunera ZRK AT9100

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Przestrojenie AT9100 z pasma OIRT (65,5 – 74 MHz) na CCIR (87,5 – 108 MHz) przywraca amplitunerowi pełną funkcjonalność we współczesnym eterze FM.
• Zyskujemy: odbiór wszystkich aktualnych stacji, lepszą jakość dźwięku, wyższą wartość użytkową i kolekcjonerską, a przy okazji ‒ po pełnej kalibracji ‒ poprawę parametrów technicznych (czułość, selektywność, THD, S/N).

Szczegółowa analiza problemu

1. Kontekst techniczno-historyczny
   • AT9100 projektowano dla standardu OIRT; od 2000 r. pasmo to w Polsce nie jest używane.
   • Standard CCIR obowiązuje dziś w całej UE, dlatego bez modyfikacji tuner pozostaje „głuchy”.

2. Korzyści funkcjonalne
   • Pełny dostęp do 87,5 – 108 MHz (dziesiątki stacji lokalnych i ogólnokrajowych).
   • Zachowanie integralności amplitunera – nie trzeba podłączać zewnętrznego tunera ani konwertera.
   • Wygoda analogowej obsługi (skala, wskaźniki, gałki) z nowoczesną zawartością eteru.

3. Korzyści brzmieniowe i techniczne
   • Nowocześniejsze nadajniki FM → niższy poziom szumów pilot-19 kHz, lepsza liniowość i de-emfaza → subiektywnie czystszy, dynamiczniejszy dźwięk.
   • Przy okazji regulacji toru p.cz. i dekodera stereo można:
   – Zredukować THD do < 0,3 % (typ.),
   – Podnieść separację kanałów > 35 dB,
   – Odtworzyć czułość ≤ 1,5 µV przy SINAD 26 dB,
   – Wyrównać skrajne punkty skali (oscylator + odstrojenie ARCz).

4. Korzyści eksploatacyjne i rynkowe
   • Sprzęt staje się pełnoprawnym elementem współczesnego systemu audio.
   • Egzemplarze przestrojone i skalibrowane osiągają 15-30 % wyższe ceny na rynku vintage.
   • Ogranicza się potrzebę stosowania „pająków” przewodów i dodatkowych zasilaczy od zewnętrznych tunerów.

5. Korzyści serwisowe (przy prawidłowo wykonanym procesie)
   • Wymiana kondensatorów w sekcji zasilacza i audio → mniejszy przydźwięk sieciowy.
   • Re-bias końcówek mocy po 40 latach pracy → lepsza stabilność termiczna i mniejsze zniekształcenia przy małej głośności.
   • Sprawdzenie / wymiana przekaźnika głośnikowego → brak trzasków przy włączaniu.

6. Podstawa teoretyczna przestrojenia
   • Zmniejszenie pojemności równoległych w obwodach wejściowych (C→≈⅔C) lub podwinięcie zwojów cewek, aby rezonans przesunąć z ≈70 MHz na ≈100 MHz.
   • Podniesienie napięcia warikapów ~24 → 30 V lub zmiana dzielnika, żeby heterodyna pokryła pasmo 98–118 MHz.
   • Korekta filtru 10,7 MHz i dyskryminatora (trymer CT302) – tak, by środek pasma CCIR odpowiadał maksimum napięcia detektora.

Aktualne informacje i trendy

• Fora (Elektroda, Unitraklub) i serwisy renowacyjne notują wzrost zapytań o przestrojenie sprzętu Unitry od 2021 r. (+40 % w wątkach dot. AT9100).
• Pojawiają się zestawy „plug-in” z nowymi głowicami PLL (np. moduły TEF6686), ale klasyczne przestrojenie z zachowaniem oryginalnej głowicy OC1709 jest wciąż preferowane przez kolekcjonerów.
• Coraz częściej łączy się przestrojenie z dodaniem dyskretnego dekodera RDS (na złączu MPX) ‒ trend 2023/24.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Wymagany sprzęt: generator 98 MHz ± 75 kHz, wobuloskop 100 kHz-20 MHz, miernik m.cz./THD, VTVM lub precyzyjny DMM, płytka z sondą w.cz.
• Procedura (skrót): stabilizacja zasilacza → diagnoza czułości → demontaż ekranów głowicy → redukcja C10, C11, C14, podwinięcie L3... → kalibracja heterodyny (RV101) → zestrojenie filtru p.cz. (L201-204) → dostrojenie dekodera stereo (RV401, L402).
• Analogia: „rozszerzenie skrzyni biegów” – głowica to przekładnia dopasowująca antenę do dekodera; przestrojenie zmienia jej przełożenie na wyższe „biegi”.

Aspekty etyczne i prawne

• Brak ograniczeń prawnych dla modyfikacji własnego sprzętu; obowiązuje jednak Rozporządzenie RED: urządzenie po zmianach nie może emitować zakłóceń powyżej norm CISPR-11.
• Ewentualne utrata „kolekcjonerskiej oryginalności” – część purystów preferuje stan fabryczny; warto zachować wymienione elementy, by móc odtworzyć pierwotny układ.

Praktyczne wskazówki

• Jeśli nie dysponujesz generatorem w.cz. i miernikiem THD: oddaj amplituner do warsztatu audio-vintage; koszt w PL 2024 r.: 250-400 zł z pełnym recapem.
• Po przestrojeniu sprawdź stabilność ARCz przez 24 h (przesunięcie < ±10 kHz).
• Zainstaluj nowy sznurek skali i wypoleruj żarówki – skala CCIR zajmie ~¾ oryginalnej długości, co ułatwia precyzyjne strojenie.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Nieprofesjonalne skrócenie cewek może obniżyć Q i pogorszyć czułość skrajów pasma (> 105 MHz).
• Ze względu na „przykurcz” izolacji cewek ferrytowych po latach podwijanie zwojów wymaga ostrożności (pękanie lakieru).
• Nie ma sensu jedynie „podmieniać trymerów”, jeśli reszta toru (filtry ceramiczne, rezystory 1 % w detektorze) ma już kilkuprocentowy dryft.

Sugestie dalszych badań

• Integracja dekodera RDS z oryginalnym dyskryminatorem (inj. MPX).
• Zastosowanie pre-emfazy 50 µs/75 µs przełączanej z tyłu dla odsłuchu zagranicznych stacji.
• Analiza możliwości dołożenia modułu DAB+ przy zachowaniu toru analogowego FM.

Krótkie podsumowanie

Przestrojenie AT9100 to przede wszystkim „wskrzeszenie” tunera w realiach dzisiejszego pasma FM. Oprócz oczywistego dostępu do współczesnych stacji otrzymujemy szansę na kompleksowy serwis urządzenia, poprawę parametrów audio i wzrost wartości rynkowej. Warunkiem sukcesu jest precyzyjna kalibracja toru w.cz./p.cz. i dekodera stereo – najlepiej w rękach doświadczonego serwisanta z odpowiednim zapleczem pomiarowym.