Skontaktuj się może z autorem tego tematu http://www.elektroda.pl/rtvforum/topic18... Być może jest jakiś problem z 74157? Może odczytaj pamięć 27(C)64 procedurą dla pamięci 27128 i zobacz jak wyglądają dane.
EPROM 2716 (1KB, ), Dla scislosci, 2716 ma pojemnosc 2kB. W 1981 zrobilem taki uklad do programowania kostek 2816. Adresy i dane na isostatach, a impulsator na ukladach 74121. Dzialalo przez wiele lat.
Jesli chcesz to podeslij wsad, zaprogramuje ci ta pamiec i wysle poczta.
Poczytaj o ponyprog i znajdziesz prosty programator pod rs232.3 diody zenera,tranzystor i parę rezystorów.
Witam. Może być ten "EZP2010 PROGRAMATOR EPROM V3.0" na znanym portalu aukcyjnym jest do dostania. Pozdrawiam.
Witam, AT28C64 wyglada ze podejdzie wprost ale to eeprom wiec sposob zapisu bedzie nieco inny - timing wiec nie wiem jak sobie poradzi oryginalny procesor, co do eprom'ow to w obudowie soic ich nie widzialem (chyba ze masz TSOP tym bardziej :) ) W sumie dowolny programator EPROM powinien ja odczytac, transmisja standardowa, piny podobnie. Musisz znalezc...
byłbym wdzięczny za pomoc, bądź jakieś linki. Po schematach widzę że można to łatwo zbudować, gorzej z oprogramowaniem Może to pomoże : 1. "Programator pamieci EPROM" http://gustaw47.republika.pl/projekty/EP... 2. "Universal Flash Programmer v.6.03" http://www.eliptor.pl/p11,universal-flas... 3. "Adapter 8-bit Flash/Eprom Board...
Tylko Programator EPROM'ów... na alle.. .jest trochę tego, np. willem 7.1 - fajny opis możliwości, a i cena nie powala...;)
To klasyczny GAL a nie taki programowany poprzez ISP. Zwykle można go programować za pomocą zaawansowanych programatorów EPROM/FLASH,... .Programuje się jak wymagający podwyższonego napięcia programowania równoległy FLASH/EPROM. Jeżeli znasz kogoś kto ma programator i podstawkę to najlepiej tak to zrobić. GAL-e mają fusebity czyli bity uniemożliwiające...
Willema można złożyć samemu; najlepiej najpierw obejrzeć z czego sie składa i ocenić czy uda sie wszystkie części zdobyć i jesteśmy na siłach by to wszystko polutować i uruchomić, laminat proponuje kupić gotowy dwustronny porządny tak samo plytki adapterów, przykładowo wygląd zmontowanych niektorych wersji: http://www.willem.org/eprom.htm schematy,...
W linuxie zainstaluj sobie dosemu i po problemie. Odpowiednia konfiguracja i prawie wszystko dziala. U mnie dziala programator eprom z interfejsem na karcie isa, pod lpt tez dziala oraz komunikacja ze sterownikami przez rs232.Pozdrawiam
WILLEM - mozesz kupic plytke drukowana i zmontowac samemu albo kupic gotowy na allegro. Jest ich duzo wystarczy, ze wrzucisz haslo "willem" w wyszukiwarce allegro i masz tego pelno. Kursu programowania tej kosci raczej nigdzie nie znajdziesz bo to jest pare klikniec w programie :) Poza tym pamietaj, ze do epromow potrzebujesz kasowarke UV (chyba, ze...
Kupię programator pamięci EPROM, potrzebuje pod chip 32nozki, najlepiej jakiś Wellon.
Coś nie tak z programatorem.
polecam google i stronę willem.org, oraz najważniejsze - w prawym górnym rogu (mając po lewej złącze równoległe DB25) są przełaczniki napięć - trzeba wziąść woltomierz i posprawdzac konfigurację w zależności od potrzebnych napięć programowania - np starsze EPROMy potrzebują 21,5 volta , a nowsze w cmosie potrzebują już tylko 12 V (patrz noty katalogowe)...
Połączone przez tzw. klip, czy kość była wylutowana? Polecam wylutować kość do odczytu aby uniknąć zakłóceń w układzie. Dodatkowo sprawdzić dwa razy, aby włożyć we właściwe miejsce w podstawce programatora dla kości 24xxx.
Wybierz AMD i AM27C128. Następnie odczytaj układ powinno pójść bez problemu. Algorytmy są takie same dla różnych producentów.
Kiedyś bawiąć się trybem serwisowym telewizora musiałem błyskawicznie nauczyć się programować pamięci EPROM. Znalazłem program który na pewno pomoże każdemu: http://www.elektroda.pl/rtvforum/topic12... Mamy tutaj opis chyba najprostszego w świecie programatora EPROM. Ten w chipie drukarki samsung to 24C04 - w załączniku zamieściłem wsad do nieużywanego...
Programator zasili eprom. Tylko musisz podłączyć także zasilanie VEEDIT oraz masę VSS. Poz tym podłączasz CLKEDID i DATAEDID.
Witam, Witam! Tak jak w temacie... potrzebuje jak najprostszego schematu programatora pod eepromy at29c256 i at28c256. Szukałem na forum, ale albo linki nie działają, albo programator jest bardzo rozbudowany a ja takiego nie potrzebuje. Jaki program obsługujący możecie mi do tego polecić ? Z góry dziękuję za jakąkolwiek pomoc. Piona widać nie bardzo...
Programowanie większych pojemności nie jest takie trudne ;) Do najstarszej (najstarszych) linii adresowej dołączamy przełącznik i dzielimy EPROM na 2 banki. Kod też należy podzielić na pół i zaprogramować kość na 2 razy. Robiłem tak na Commodore 64 z prostym programatorem (po kilku przeróbkach) i zawsze wszystko działało (nadal działa)
Dziękuję. Jak tylko EPROM to jeszcze małe piwo. Jak procek to już pośladki 😭😭😭.
SZUKAM KOGOŚ KTO MA SCHEMAT PROGRAMATORA EPROMÓW LUB KOGOŚ KTO MI GO WYKONA.
Pod wine w wersji z przed roku udało mi się uruchomić bascoma. Teraz mam zainstalowanego tylko linux-a. A w razie potrzeby uruchamiam vmware playera z zainstalowanym winme. W tym działa mi wszystko np oscyloskop cyfrowy pod usb, tuner tv pod usb do którego nie znalazłem sterowników dla linux-a, programatory eprom korzystajace z lpt, symulator eprom...
Można by napisać prosty test i sprawdzić Procesor. Wystarczy prosty programator EPROM. Sprawdź EPROM bo jeśli jest uszkodzony to oprócz procesora potrzeba będzie zdobyć program. A to może być trudniejsze i droższe.
potrzebny schemat jakiegos programatora EPROM 27C*** i program sterujący.
Czy ktoś wie skąd można ściągnąć program do obsługi programatora eprom z adapterem do programowania '51 opisanego w PE nr 5 i 8 z 2001. Próbowałem wejść na www.pe.com.pl ale wyświetla sie tylko strona serwera ogicom, a mail do redakcja(at)pe.com.pl nie dochodzi. ____ Prosze nie pisac tematow wielkimi literami! tom
Ja też jestem fanem tego komputerka. :-) Wiem, że powstało wiele przystawek, które po podłączeniu zamieniały poczciwego CA80 np. w termometr, sterownik tablicy świetlnej czy programator eprom. Może ma ktoś spis wszystkich dedykowanych mu przystawek ?
Witam. Czy znajdę jeszcze do czegoś takiego jakieś oprogramowanie, i instrukcję obsługi ? https://ireland.apollo.olxcdn.com/v1/fil...
Witma serdecznie wszystkich forumowiczow. sorki ze zakladam ten temat , byc moze juz taki kiedys byl ( jednak nie mialem czasu aby sprawdzic) . Mam takie pytanie , gdyz znalazlem taki schemat programatora ale ... ;( http://www.elektroda.net/mikrokontrolery... watpie zeby mi sei udalo poprawnie zaprojektowac plytke do niego . tak wiec wysuwam...
A to dziwne,schemat robiłem w wersji 7.2.0 Spróbuje pobrać 7.3.0 i zobaczę o co chodzi. U mnie otwiera normalnie,na wszelki wypadek zapisałem w 7.3.0 i zaktualizowałem załącznik.
To jest programator, na pierwszy rzut oka przypomina mi JDM. Zostaw sobie go, jeszcze on trochę możliwości ma. Jego cena rynkowa [jeśli to na pewno JDM] to grosze, nie opłaca się sprzedawać.
Podzielam twoją opinię,tylko gdzie kupić taką płytkę ,albo z kąd wziąść rysunek ścieżek płytki......??????? Za wszelkie info WIELKIE DZIĘKI......... POZDRO......... tykon(at)polbox.com [ Ta wiadomość została zmieniona przez: staszek44 dnia 2002-02-11 19:00 ]
Dane nadesłane przez sprzedającego do mnie. [url=https://www.sugarsync.com/pf/D61668... krzaczków. Reasumując. Z nadesłanego materiału cała dokumentacja jest w języku chińskim.
Cześć, dzięki za odpowiedź. Jeśli jesteś pewien że masz poprawny zrzut to mogę kupić programator EPROM. Czy masz jakieś sugestie dotyczące dobrego? Dzięki.
Kalkulatora w domu nie masz ? ;) To ty wiesz najlepiej, co chcesz z tym programatorem robić i ile na tym możesz zarobić... A jak nie zarabiasz, to się nie opłaca. Logiczne ? No chyba, że robisz to, aby się czegoś nauczyć, wtedy wiedza procentuje umiejetnościami wykonania jakiejś opłacalnej pracy. Koniec wykładu. Temat mozna dopisać do FAQ . -- Pozdrawiam,...
Czemu? Coś może się stać? Chyba wszystko powinno być ok jak się zarówkę zawiesi nad epromem w jednym pokoju zamknie się drzwi i do przedłużacza się włóczy wtyczkę od żarówki w innym pomieszczeniu? Pozdrawiam:)
Do programatora dołączona jest dedykowana karta I/O, nic wspólnego z ATA. Nie pozostaje nic innego, jak zainwestować w coś nowszego.
Z fabrycznych, tanich profesjonalnych polecam SEEPROG z Elnec-a(2 654,70Koron słowackich). W Versie z Jupitela można zapisywać juz w .bin. A jeśli chodzi o skladaki to Pony.
Nie może być! Potrzebujesz programator pamięci EPROM. Na przykład Willem (pod port LPT), TL866II (USB). Jeśli to jednorazowa robota to poszukać kogoś kto ma taki programator w okolicy. Serwisy komputerowe/RTV/AGD.
1-4 pinach jest przejście.. Oraz 5-6 też jest przejście. 1-4 poprawnie 5-6 niepoprawnie, to linie scl i sda. Tutaj szukaj przyczyny. Zobacz wzrokiem czy nie ma zwarcia miedzy pinami 23 i 24 przy ch341 i na dalszych połączeniach. Schemat programatora jest w sieci. Zworka ma być oczywiście w pozycji 1-2 ? Zworka ma być w pozycji 1-2 do programowanie...
Witam Serdecznie ! Jestem poraz pierwszy na forum i zabardzo nie znam zasad hi ! Jestem posiadaczem urzadzenia do programowania epromow ale z lat 1989 jest w nim karta do komputera na slocie ISy sam programator na tasmie podlaczony do kompa oraz oprogramownie. Jak wynika z opisu byl stosowany do programowania 2716-27512 ,programator posiada jedno gniazdo...
Szukam schemat programatora pamięci EPROM "MIK 86" dlatego że już go mam, niestety ma porwane przewody i gniazdo jest 3-rzędowe (stary centroniks?). Całość jest porządnie wykonana: płytka, podstawka profesjonalna. Pomóżcie !
Dwa pierwsze układy mozna zaprogramowac i dysponuje sprzetem do tego typu , natomiast sterownik phillipsa mozna zaprogramowac dysponujac oprogramowaniem, ktorego niestety nie da sie wyciagnac z chipa (ma zabezpieczenie) najlepiej zamowic u producenta :-)
MiniProg, czyli TL866A/CS lub nowszy TL866+. Jest też "trochę" tańszy od w/w ;)
Załączony bin dla tego telewizora. Musisz mieć programator eprom, aby zaprogramować flash.
Chce zakupić programator do EPROMów z ECU samochodów, chodzi głownie o 27E512, w większości te starsze 8-bitowe, jaki programator konkretnie wybrać??
polecam google ;) http://www.willem.org/cgi-bin/yabb/YaBB.... Pozdrawiam
Poczytaj o hot air. Jak poznasz która nóżka pierwsza to w programatorze powinieneś mieć opis jak daną kość podłączyć. Mimo wszystko polecam najpierw testy grzania i lutowania na jakimś "śmietnikowym" ECU. z tego co Wiem to w ECU od 2.5TDI kości Eprom są w podstawkach.
Zegar później zbudowałem na MC1206, bez sensu zatrudniać do tego Z80 CPU. Licznik częstotliwości też w między czasie zakupiłem z lepszym wzorcem częstotliwości i większym zakresem pomiarowym. Miałem zintegrowany programator EPROM-ów z portem RS232 (RE1/94), port służył do przesyłania danych do RAM (kość 62256) CA80 z PC-ta, spokojnie mogłem programować...
Raczej na pewno wspomnianymi programatorami tego epromu nie odczytasz. Robienie programatora też wydaje mi się bezcelowe dla pojedynczej sprawy. Myślę, że najprostszym rozwiązaniem będzie napisanie programu (np. pod Atmege32) w ten sposób aby z czytała z pamięci dane oraz wysłała np. UARTem do komputera. Podpierając się oczywiście datasheetem epromu.
Prosty programator eprom 27cxxx widzialem na elektrodzie (dzial mikrokontrolery) pozdrawiam
Kupię programator Eprom Willem 7.1 np. z Gotronika, lub podobny: https://obrazki.elektroda.pl/8027367500_...
Witam Kupię programator do eprom serii 27CXXX czujsie (at) wp.pl
Tak tym samym plikiem całą pamięć wypełnić, tylko że nie wiem, jak to zrobić na tym programatorze.
Nie ma możliwości zabezpieczenia DSów przed odwrotnym podłączeniem - o ile nie wyposażysz je w zintegrowany kabel z godpowiednią wtyczką uniemożliwiającą odwrotne podłączenie Jest, tylko gra nie warta świeczki. Co lepsze programatory eprom, gal miały zabezpieczenie przed odwrotnym umieszczeniem układu w podstawce. Tak więc da się to zrobić. Nie będę...
To wygląda na oryginalny projekt ze strony domowej.
Jakie kości 27Cxxx ?
Cześć Bysiu, zastosowałem się do Twoich porad, ale 27C160 nie udało się zaprogramować. Adapter mam na trzech układach CD4053 A19 i A20 połączone z programatorem, eprom przechodzi test czystości, a przy programowaniu mam Error at 0x000000 Chip=0xFF Buffer= 0x14. Eprom ma w okienku osiem prostokącików, producent to firma ST typ pamięci M27C160-100F1....
Jakiego programatora EPROM używasz?
Mam pytanie. Czy mozna takim programatorem programowac pamieci EPROM EEPROM i Inne?
Usunięcie lockbitów czyści całą pamięć. Flash i eprom.
Witam. Na obrazku PROGRAMATOR EPROM PŁYTKA jest gotowy programator do C-64. Na innych są schematy podłączeń do komputera PC. Pozdrawiam. Marcin.
Witam, Mam problem z programatorem pralki AWO/D 43141. Uległa awarii przetwornica LNK - naprawiłem, jednak po złożeniu wyświetla błąd "F14" i nie jest to błąd podłączenia kabli. Dysponujecie programatorem Eprom, ale nie mam "wsadu" pod dany model? Mam wszystkie numery z naklejek. Ktoś wesprze? W pobliżu Krakowa mogę osobiście podjechać.
Zresetuj bios zworą lub baterią . Głośnik podpięty pod płytę ? Podejrzewam że nie masz programatora eprom-ów :cry:
Moim zdaniem należy eprom sprawdzić na programatorze Simensa. Jak jest nieuszkodzony można odzyskać program a potem sprawdzić sterownik. Proszę się odezwać na prv.
dzień dobry w jaki sposób można dostosować pcb5.0e willem programator EPROM do 3.3 lub 3.6V ?? dziękuję
poszukuje sprawdzonego w działaniu schematu i program do ww programatora pamieci eprom 27xxx (np. 27c512 itp..) za odpowiedz z góry dziękuję....
Witam kolegów. Dawno tu mnie nie było, ale dorzeczy. Wyciągnąłem z lamusa moją Cobrę i okazało się, że wyjąłem pamięci EPROM z niego i nie pamiętam kiedy to zrobiłem. A także co z nimi zrobiłem. W tym wieku to powoli pamięć szwankuje. Mam pytanie. Czy któryś z kolegów nie byłby tak dobry oczywiście odpłatnie i wgrałby mi monitor jak i generator znaków?...
Tym programatorem spokojnie odczytasz eeproma.
Cześć. Mam wielką prośbę do Kolegów. Zdobyłem ostatnio programator epromów firmy abaq (to jest napisane na częściach) - jest to podstawka na taśmie i karta 8 bit do kompa. Niestety bez oprogramowania i instrukcji. Może ktoś z kolegów może mi udostępnić jakieś materiały, program. Będę bardzo wdzięczny za pomoc. Pozdrawiam.
Praktycznie każdy który obsługuje EPROM 2764.
Karta wiadomo - inna, ale warto od czegoś zacząć poszukiwania. Dodano po 1 Tu też dużo napisane o programatorach z kartą ISA: http://www.danbbs.dk/~rmadrm/eprom9.htm Dodano po 7 Coś jeszcze znalazłem: http://ww2.ii.uj.edu.pl/~kuras/publikacj... Gazetka PCKurier 19/93 Strona 145, a w niej reklama: PROGRAMATORY EPROM: EPW 2048 do 2MB cena 1700000zł
Mam na to jedną rade: kupić programator, a nie "programator".
Składam programator Epromów. Czy zastąpienie stabilizatora LM29... jest możliwe? Napisali na schemacie (którego dołączam) że nie. Orginalny kosztował mnie 11 zyli. 7805 kosztuje 2zł.
Ta wygląda na pamięć programu. Tylko to EPROM, przez jedno E. :)
Prawdopodobnie możesz to zrobic programatorem firmy MOMIK. Nie jestem na sto procent pewny.
Tak jak pisałem już kiedyś pamięć można podłączyć po jakiś mikroprocesor, odczytać i wysłać zawartość do komputera. Drugi możliwy sposób to, jeśli masz programator obsługujący pamięci eprom, przedrutować wyprowadzenia tak, aby odpowiadały np 27128 i go odczytć. Tylko że wtedy może trzeba będzie dodać bufor dla linii danych, bo ten PAL nie ma żadnego...
Dzięki za podpwiedż, sprawdzę w programatorze.
Dobrze by było jakbyś pokazał jeszcze wnętrze ale wygląda na programator Epromów(stare BIOSy w podstawkach się tak programowało), oprogramowanie było pod DOS tylko z tego co pamiętam.
Witam, chyba będziesz musiał wlutować podstawkę ZIF :D . Proponuję zbudowanie prostego programatora EPROM. W załączniku jest opis. ArteXL
Mianowicie potrzebuję programatora do pamięci równoległych z serii 27C i ich odpowiedników EEPROM i FLASH, potrzebne mi takie pamięci są do zrobienia cartów DIY do C64 i NES-a. Stoję przed dylematem wyboru konstrukcji takiego programatora, popularny jest Willem, najnowszą wersję jaką znalazłem z płytkami to Willem PCB3B, czy jest jakaś nowsza wersja...
Kupiłem Willema PCB 5.0. I programuję nim wszystko bez żadnych problemów. Głównie pamięci 27SF512 i 27SF256 (programowo kasowalne zamienniki 27C512 i 27C256). Jestem z niego bardzo zadowolony zasilanie z USB wystarcza do programowania wszystkich układów nawet tych wymagających napięcia 12.5v.
No właśnie. Dopiero po pewnym czasie zorientowałem się, że zrobiłem programator EPROM według jego projektu. Może wróci.
http://membres.lycos.fr/f1iqf/eprogeng.h...
Witam Chciałbym trochę rozszerzyć umiejętności mam zakupiony programator pamięci eprom, flach Moje pytanie jest takie jak można wyliczyć kod do radia samochodowego z pliku BIN jakiś kalkulator jest do tego czy coś trzeba przerabiać w pamięci ? Rozumiem że jak z czytam i podam na forum to ktoś to wyliczy ale nie o to mi chodzi ;-) chciałbym pojąć trochę...
Mam ten sam programator i ten sam problem. Jak rozgryzłeś komunikacje? Działanie sprawdze w przyszłym tygodniu . Mam jeszcze do tego programatora emulator eprom i przejściówkę do 51. Doradź jak jak to bosłużyć. Może podzieliłbyś się źródłem chętnie coś bym dopisał
Witam wszystkich. Mam pytanie dotyczące programatora eprom, flash, pamięci szeregowych.... Otóż nie ukrywam jestem początkującym elektronikiem i chciałbym rozpocząć swoją przygodę związaną z tym tematem. Poszukuje programatora pozwalającego na odczytanie i zapisanie z i do pomięci w poniższych układach: Lp Producent Model 1 Fujitsu MBM29LV002TC-90PTN...
Sterownik z efektami w pamięci EPROM, da najróżniejsze efekty ale nie da się rozwiązać przejść w sposób płynny >> potrzebny jest programator do zaprogramowania pamięci EPROM Sterownik z płynnymi przejściami są bardziej skomplikowane i raczej nikomu nie będzie się chciało napisać oprogramowania. Można wykorzystać gotowy sterownik takie jak dołączane...
Proszę napisać do mnie na priv. Posiadam programator PG.
Witam Ponieważ posiadam kilkadziesiąt procesorów 80C31 postanowiłem je wykorzystać, jednak ze względu na mój młody wiek do tej pory miałem kontakt wyłącznie z procesorami z pamięcią Flash. Dlatego mam kilka pytań: 1) Jak podłączyć EPROM z programem do uP (najlepiej schemat)? 2) Jaki zrobić programator? Myślałem o ad. 1 podeślij mi na prive adres e-mail...
Jeśli ten układ to TS922IY to nie eprom, a : RAIL TO RAIL HIGH OUTPUT CURRENT DUAL OPERATIONAL AMPLIFIER
Co to za programator?
Programatorem. Urządzeniem, które zapisze dane z pliku do kości EPROM. Dosyć ciężko obecnie zdobyć EPROM-y, bo ta technologia jest nieużywana (kasuje się światłem UV). Można zdobyć EEPROM-y, czyli EPROMY kasowane elektrycznie. Wsady do Z80 posiadasz? Jaką dokładnie kość potrzebujesz? P.s. W totalnych starociach znalazłem dwie kości NMC27C64Q. Chyba...
Witam. Proszę o wskazanie prostego programatora którym odczytam eprom. Jaki program współpracuje z tym programatorem?
Witam Dowolnym programatorem EPROM-ów podłączonym do komputera, tylko nie rozumiem skoro program jest uszkodzony, to czemu chcesz go przegrywać? Program na EPROMie jeśli ulegnie uszkodzeniu = EPROM jest nieodczytywalny.
Witam. Rownież borykam się z problemem immo. Sprawny klucz zgubiłem i został mi z uszkodzonym transponderem, który przeważnie nie działa i nawet zczytać go nie idzie. W jaki sposób moge zczytac eprom ze sterownika, bo zielony jestem w temacie elektroniki samochodowej.. Demontujesz sterownik otwierasz szukasz eprom wylutowujesz, odczytujesz programatorem...
Program: S5 for Windows IBH softec (dostępna wersja demo), do programowania jest potrzebny konwerter np. IBH USB-S5-Adapter, na elektrodzie znajdziesz schemat takiego kabla. Program można wgrać bez kości pamięci przy czym po padnięciu baterii program "ulatuje". Co do samego EPROMu są dwie wersje EPROM do którego trzeba mieć specjalny programator, oraz...
A nie przypadkiem 1.2MB? Stacje 360kB są tak stare, że niewielu już elektrodowiczów takowe pamięta. Jak to niewielu forumowiczów ? Jeszcze jakieś 10lat temu byłem w posiadaniu komputera klasy 286, z dwoma stacjami 360kB 5,25 do którego podłączony miałem programator epromów (z naświetlarką do kasowania zawartości nawet jeśli mnie pamięć nie myli) służący...
Czy ktoś posiada schemat uniwersalnego programatora sterowników samochodowych chodzi o pamięć EPROM.Bardzo bym był wdzięczny.
programator eprom 27c256 programator eprom 27c128 zrobić programator eprom
zworka pinem pc817 sharp ibiza uszczelniacz
Lokalizacja czujnika kluczyka w Nissan Qashqai Wyrzucanie zabezpieczenia w pralce Samsung - przyczyny i rozwiązania